Michaił Chodorkowski. Więzień ciszy
Walerij PaniuszkinLiteratura faktu
2006r. Książka Walerija Paniuszkina Więzień Ciszy jest próbą dokonania rzetelnej analizy sprawy Chodorkowskiego, zrozumienia jej przyczyny i konsekwencji. Paniuszkin odtwarza szczegółowy obraz wydarzeń od aresztowania Chodorkowskiego do ogłoszenia wyroku i proponuje swoją wersję wydarzeń na podstawie zebranych przez niego faktów. Książka powstała w oparciu o korespondencję Walerija Paniuszkina z Michaiłem Chodorkowskim, która nawiązała się podczas procesu sądowego, a także na podstawie rozmów autora z krewnymi i przyjaciółmi skazanego oraz reportaży z sali sądowej. Walerij Paniuszkin opowiada historię Chodorkowskiego jako biznesmena, założyciela najbardziej efektywnej i przejrzystej spółki naftowej w Rosji. W tej opowieści zebrane zostały mało znane szczegóły biografii Chodorkowskiego i historii Jukosu.
Więzień ciszy jest książką nie tylko o sprawie Chodorkowskiego, ale także o współczesnej Rosji. Jak określa ją sam autor, jest historią o tym, jak człowiek w Rosji może zostać wolnym i co mu za to grozi.
Michaił Chodorkowski był właścicielem największego w kraju koncernu naftowego JUKOS, najbogatszym człowiekiem w Rosji, z majątkiem w wysokości 8 miliardów dolarów (jeśli wierzyć pismu Forbes) i przewodniczącym największej w kraju organizacji charytatywnej Otkrytaja Rossija (Otwarta Rosja), zajmującej się oświatą. Sponsorował ponadto partie opozycyjne Jabłoko i Sojuz Prawych Sił (SPS), które wówczas nie wierzyły, że w najbliższych wyborach mogą nie wejść do parlamentu. Jego partnerzy wspierali finansowo partię komunistyczną, która z kolei nie wierzyła, że stworzy w parlamencie cherlawą, zdławioną mniejszość. Michaił Chodorkowski wspomagał również podobnie jak wszyscy bogaci ludzie w kraju partię rządzącą Jedinaja Rossija (Wspólna Rosja).
W styczniu 2003 r. pokłócił się publicznie z prezydentem Władimirem Putinem wskazując na korupcję, jakiej jego zdaniem dopuszczał się państwowy koncern naftowy Rossnieft. Dziesięć miesięcy później Chodorkowski został zatrzymany (wcześniej zdążył się jeszcze ponownie narazić Putinowi, snując plany kariery politycznej).
Dziś biznesmen jest najsłynniejszym więźniem w Rosji. W maju 2005 r. sąd skazał go na dziewięć lat kolonii karnej (później złagodzono wyrok do ośmiu lat) za przestępstwa podatkowe. Jest żonaty, ma czworo dzieci.